Çölyak Hastalığı

Çölyak hastalığı, gluten adı verilen bir proteine karşı hassasiyet sonucu ince bağırsakta hasara yol açan, ömür boyu süren otoimmün bir hastalıktır.

Gluten, buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahıllarda bulunan bir proteindir. Çölyak hastalığı olan kişiler, gluten içeren besinleri tükettiklerinde bağışıklık sistemleri ince bağırsaktaki villus adı verilen küçük parmak benzeri yapıları hedef alır. Villusların hasar görmesi, besin emilimini engelleyerek çeşitli sağlık sorunlarına yol açar.

Çölyak Hastalığının Nedenleri

Çölyak hastalığının kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.

• Genetik Yatkınlık: Ailede çölyak hastalığı öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir.
• Çevresel Faktörler: Gluten içeren besinlere erken yaşta maruz kalmak, bağırsak enfeksiyonları ve bazı virüsler hastalığın gelişimini tetikleyebilir.

Çölyak Hastalığının Belirtileri

Çölyak hastalığının belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve yaşa göre değişebilir. Bazı kişilerde hiç belirti görülmezken, bazılarında şiddetli belirtiler ortaya çıkabilir. En yaygın belirtiler şunlardır:

• Sindirim Sistemi Belirtileri: İshal, karın ağrısı, şişkinlik, gaz, kabızlık, kusma, kilo kaybı.
• Diğer Belirtiler: Yorgunluk, anemi, kemik erimesi, cilt döküntüleri, ağız yaraları, baş ağrısı, depresyon, anksiyete, çocuklarda büyüme geriliği.

Çölyak Hastalığının Tanısı

Çölyak hastalığının tanısı, kan testleri ve ince bağırsak biyopsisi ile konulur.

• Kan Testleri: Anti-doku transglutaminaz (anti-tTG) ve anti-endomisyum (anti-EMA) antikorları gibi belirli antikorların varlığını kontrol eder.
• İnce Bağırsak Biyopsisi: İnce bağırsaktan küçük bir doku örneği alınarak villus hasarı incelenir.
• Genetik Testler: Bazı genetik testler, çölyak hastalığı riskini belirlemeye yardımcı olabilir.

Çölyak Hastalığının Tedavisi

Çölyak hastalığının tek tedavisi, ömür boyu süren sıkı bir glutensiz diyettir. Gluten içeren tüm besinlerden kaçınılmalıdır. Glutensiz diyet, ince bağırsaktaki hasarın iyileşmesine ve belirtilerin ortadan kalkmasına yardımcı olur.

Glutensiz Diyet

• Kaçınılması Gereken Besinler: Buğday, arpa, çavdar, yulaf (bazı kişilerde), irmik, bulgur, makarna, ekmek, kek, kurabiye, bisküvi, pizza, soslar, hazır çorbalar, bira.
• Tüketilebilecek Besinler: Pirinç, mısır, patates, kinoa, karabuğday, mercimek, nohut, et, balık, tavuk, sebze, meyve, süt, yoğurt, peynir (glutensiz olanlar).
• Glutensiz Ürünler: Piyasada birçok glutensiz ürün bulunmaktadır. Ancak, etiketleri dikkatlice okumak ve çapraz bulaşma riskine dikkat etmek önemlidir.

Çölyak Hastalığı ile Yaşamak

• Glutensiz diyete sıkı sıkıya uymak, çölyak hastalığı olan kişiler için hayati önem taşır.
• Beslenme uzmanı veya diyetisyenden destek almak, glutensiz diyeti doğru bir şekilde uygulamaya yardımcı olabilir.
• Çölyak hastalığı destek gruplarına katılmak, deneyimlerinizi paylaşmak ve bilgi edinmek için faydalı olabilir.

 03 Ocak 2025